poniedziałek, 4 sierpnia 2025

Srebrna Odznaka Honorowa Służby Wiernej Ulricha Roecknera

Nie znam poglądów politycznych Ulricha Roecknera. Nie wiem, jaki był jego stosunek do nazistów. Na pewno był – jak na oficera – stosunkowo wrażliwym człowiekiem. Nie wyklucza to jednak poparcia dla nazizmu — istnieje kilka przesłanek, że go popierał. Z jego dokumentów i biblioteki wynika, że w trakcie II wojny światowej wspierał wysiłek wojenny oraz interesował się postępem techniki wojskowej.
U. Roeckner był w trakcie I wojny światowej oficerem szczycieńskich strzelców, a jeszcze wcześniej służył w Batalionie Strzelców Gwardii. Byli oficerowie strzelców zazwyczaj charakteryzowali się silnym nacjonalizmem, przywiązaniem do monarchii, często nie uznawali demokracji, czyli Republiki Weimarskiej. Żołnierze szczycieńskiego batalionu strzelców nie wzięli udziału w rewolucji 1918/19 roku w Niemczech. Często wstępowali do Freikorpsu (Wolnego Korpusu), który miały za zadanie zwalczać rewolucję.
Wśród pamiątek po U. Roecknerze zachowało się trochę przedmiotów z okresu III Rzeszy. By obraz tego człowieka był w miarę pełny, trzeba – i warto – je tu również pokazać.


Wódz, dekretem z dnia dzisiejszego, nadleśniczemu Ulrichowi Roecknerowi z Blieskastel, w uznaniu 25-letniej wiernej służby, nadaje Srebrną Odznakę Honorową Służby Wiernej.
Berlin, 26 lipca 1941 r.
Minister Stanu i Szef Kancelarii Prezydialnej Wodza i Kanclerza Rzeszy
podpis: Meissner


Srebrna Odznaka Honorowa Służby Wiernej (Treudienst-Ehrenzeichen in Silber) to odznaczenie cywilne ustanowione w 1938 roku w III Rzeszy. Było nadawane za 25 lat wiernej służby w urzędach państwowych, służbach publicznych, a także w sektorze prywatnym, jako uznanie dla lojalności i oddania. Odznaczenie to było elementem systemu honorowego nazistowskich Niemiec, a na jego rewersie widniał napis „Für treue Dienste” („Za wierne służby”).

Dowód osobisty Ulricha Rocknera

Dowód osobisty Ulricha Rocknera z czasów Wolnego Miasta Gdańska, wystawiony w Oliwie w 1921 roku. 
Dowód osobisty nr 4794. Ważny jako dokument zastępczy paszportu. Oliwa, dnia: 6 czerwca 1921. Ważny do: 5 grudnia 1921. Nazwisko: Rockner. Imię: Ulrich. Obywatelstwo: Wolne Miasto Gdańsk. Poprzednie obywatelstwo: Królestwo Prus. Od kiedy: 10.01.1920. Zawód: aplikant służby leśnej. Stałe miejsce zamieszkania: Oliwa, ul. Różana 29. Aktualny adres pobytu: Oliwa, ul. Różana 29. Data urodzenia: 20 czerwca 1887. Miejsce urodzenia: Pfeilswalde (obecnie nadleśnictwo Strzałowo w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki).
Sylwetka: średnia, włosy: jasny blond, oczy: niebieskie, kształt twarzy: duża, znaki szczególne: blizna na prawym policzku. Podpis właściciela: Ulrich Rockner.
Na odwrocie dowodu znajdują się różne adnotacje; przedłużenia ważności, wizy oraz zgody na wyjazd i przejazd. 



niedziela, 3 sierpnia 2025

Borki Wielbarskie

Borki Wielbarskie istniały już jako wieś szkatułowa w 1703 roku. W 1728 roku znajdowała się tam zaledwie jedna chałupa. Mimo tak skromnego zaludnienia, miejscowość przetrwała i została ponownie zorganizowana na mocy królewskiego zezwolenia z 4 sierpnia 1796 roku. Zgodnie z planem radcy domenalnego von Röblau, teren 55 włók (1 włóka to 16,8 ha) podzielono pomiędzy dwunastu osadników. Leśniczy Gelach otrzymał podwójny przydział, pozostali otrzymali po pięć włók magdeburskich. Osadnicy pochodzili z Trzcianki, Szyman, Jabłonki i Trelkowa. Po upływie dziesięciu lat wolnizny byli zobowiązani do płacenia czynszu w wysokości dwóch talarów i 40 groszy od włóki.
W 1796 roku rozpoczęto na bagnach Łatana prace melioracyjne. W 1804 roku zakończono wznoszenie budynków: domów, stodół i stajni. W 1841 roku było tu już 16 gospodarzy, a obszar wsi obejmował 1738 mórg i 129 prętów pruskich. 
Jeszcze w XVIII wieku wzniesiono szkołę. Nowy budynek szkolny zbudowano w 1900 roku. W połowie XIX wieku, na południe od wsi, założono cmentarz.
W 1934 roku, z inicjatywy szczycieńskiego starosty, przeprowadzono regulację Wałpuszy, dzięki czemu znacząco zwiększono wydajność łąk.
16 lipca 1938 roku dotychczasowa nazwa wsi – Borken bei Willenberg – została zmieniona na Borkenheide.
W styczniu 1945 roku jeden mieszkaniec wsi został wywieziony na Wschód, a podczas ucieczki zginęły trzy osoby. W trakcie wojny poległo czterech mieszkańców.
Warto tu wspomnieć, że we wsi zachowała się dawna leśniczówka, wzniesiona w konstrukcji ryglowej (z muru pruskiego), która od 1986 roku wpisana jest do rejestru zabytków.


Borki Wielbarskie - zdjęcie z 1915 roku. 

Borki Wielbarskie - drewniana chałupa. 

Borki Wielbarskie - cmentarz ewangelicki. 

4 sierpnia 1386 roku lokwano Pasym

Początki Pasymia związane są z wsią kościelną (jednak, wbrew temu, co zazwyczaj podaje się w literaturze, niezałożoną przez biskupów warmińskich) o nazwie Heinrichswalde (Henrykowo). Wieś tę lokowano nie wcześniej niż w 1381 roku. Jeszcze w latach osiemdziesiątych XIV wieku (około 1383 r.) rozpoczęto budowę zamku w pobliżu wsi Heinrichswalde. Dowodem na to są zakładane w tym okresie w okolicy Pasymia wsie służebne: Tylkówko (1383 r.), Burdąg i Brajniki.
Pasym został lokowany 4 sierpnia 1386 roku z inicjatywy komtura elbląskiego Zygfryda Walpota von Bassenheim i od jego nazwiska przyjął swoją pierwotną nazwę – Bassenheim. Średniowieczny Pasym był silnym założeniem obronnym, w skład którego od początku wchodziły: zamek, kościół oraz mury obronne. Budowę pasymskiego kościoła rozpoczęto więc wraz z budową zamku, a zakończono w 1391 roku.
W trakcie wojny trzynastoletniej, w lutym 1454 roku, mieszczanie pasymscy opanowali zamek. Nie radząc sobie z grasującymi pod murami zaciężnymi krzyżackimi, zdecydowano się ściągnąć do miasta polską załogę. Przez całą wojnę Pasym, pomimo krzyżackich podchodów, pozostał wierny Polsce. Krzyżacy odzyskali miasto dopiero w 1467 roku na mocy postanowień II pokoju toruńskiego.
5 marca 1520 roku pod Pasymiem pojawił się hetman Jakub Sęcygniewski, dowodzący silnymi oddziałami jazdy. To wystarczyło, by miasto – wbrew wcześniejszemu stanowisku – skapitulowało i oddało się w polskie ręce.
W 1547 roku rezydujący na zamku w Szczytnie starosta Hans von Schertwitz udzielił księciu Albrechtowi pożyczki. W ramach zastawu otrzymał m.in. pasymski zamek, który stał się prywatną rezydencją rodziny Schertwitzów. W 1583 roku wybuchł pożar, który strawił niemal całe miasto – ocalały jedynie kościół, zamek i kilka budynków.
W 1615 roku wygasła pasymska linia rodu Schertwitzów, a zamek ponownie stał się własnością książęcą. W 1616 roku miasto odkupiło zamek, po czym został on rozebrany. Z materiałów pozyskanych z rozbiórki wzniesiono ratusz. Zamek znajdował się naprzeciwko kościoła, w północno-wschodniej części miasta. W XVIII wieku na terenie pozamkowym wzniesiono koszary dla miejskiego garnizonu, a w latach 70. XIX wieku kościół katolicki.
W 1657 roku Pasym został spalony i splądrowany — rzekomo przez najazd tatarski, choć w rzeczywistości był to najazd polski.

Widok Pasymia z połowy XVII wieku według Ch. Hartknocha, Alt- und Neues Preussen, 1684.
Ze zbiorów M. Rawskiego.

Oliwa - ullica Różana 29

Oliwa, ulica Kwietna – przed wojną Różana 29. Tędy przechodził do i z rodzinnego domu Ulrich Rockner. Opublikowana poniżej pocztówka pochodzi z jego albumu. W tym budynku mieszkali pracownicy zatrudnieni najpierw w kuźnicy, a później w młynie Ribbenhammer.

Uzdrowisko klimatyczne Oliwa. Motyw z ulicy Różanej.
Pocztówka z albumu Ulricha Roecknera. 

Verlag Fritz Feindner, Oliva.

Nasz ogród przy ulicy Różanej 29. Po prawej stronie — chata należąca do naszej posesji. (Po 1920 roku została sprzedana przez mamę Rudolfowi. Później odsprzedana przez Rudolfa, a następnie rozebrana i zastąpiona innym domem.)
A przechodzień to jakiś nieznany urzędnik leśnictwa.
Tłumaczenie: Joanna Lipa.

Oliwa. Ul. Kwietna. 

sobota, 2 sierpnia 2025

Garde-Schützen-Bataillon

W latach 1894–1909 Ulrich Roeckner uczęszczał do gimnazjum w Bydgoszczy, a następnie do Gimnazjum Realnego św. Jana w Gdańsku. W latach 1909–1910 odbył jako jednoroczny ochotnik służbę wojskową w Garde-Schützen-Bataillon (Batalionie Strzelców Gwardii) w Lichterfelde. Z tego okresu zachował się kubek od menażki sygnowany „G.S.B.”, książeczka z wynikami strzelania oraz korespondencja do rodziców.
Po odbyciu służby wojskowej rozpoczął studia w Wyższej Szkole Leśnej w Eberswalde (Forstakademie Eberswalde), które ukończył 16 sierpnia 1913 roku. Jeszcze w trakcie studiów, w 1912 roku, U. Roeckner trafił do Szczytna, do 1. (Wschodniopruskiego) Batalionu Strzelców im. grafa Yorcka von Wartenburga na przeszkolenie, czego potwierdzeniem jest również zachowana w jego spuściźnie korespondencja do rodziców.
Obie wymienione tu jednostki wojskowe (bataliony) należały do elitarnych.



piątek, 1 sierpnia 2025

Oliwa - śladami Ulricha Roecknera

Moja ostatnia wycieczka po Oliwie nie była standardowa. Chodziłem śladami leśnika i oficera szczycieńskich strzelców – Ulricha Roecknera. Między innymi miałem okazję spojrzeć na jeden z funkcjonujących nad Potokiem Oliwskim młynów z perspektywy, jaką miał, robiąc zdjęcie U. Roeckner.
Młyn (folusz) w tym miejscu istniał już przed 1594 rokiem. Od 1613 roku mełł zboże. Początki zachowanego do dziś budynku sięgają 1874 roku. Obecnie nieczynny, mełł jeszcze na początku XXI wieku.

Potok Oliwski i młyn. W tle widoczna katedra oliwska.
Zdjęcie pochodzi z albumu Ulricha Roecknera i prawdopodobnie zostało wykonane w okresie I wojny światowej.

Staw młyński na Potoku Oliwskim. W tle młyn. 

Oliwa, ul. Spacerowa 18. Młyn.