Pomnik Hindenburga w Chorzelach

Wojska niemieckie dotarły do Chorzel 5 września 1914 roku. Przebywały w miasteczku do listopada 1918 roku. Jednym z przejawów ich obecności było wybudowanie pomnika dowódcy 8. Armii, Paula von Hindenburga. Na cokole pomnika znajdował się napis: TANNENBERG / MASUREN. Autor projektu pomnika oraz dokładna data jego budowy nie są znane.

Trochę informacji na ten temat można znaleźć w niemieckiej prasie z 1915 roku, choć są to relacje dość rozbieżne. Pisano między innymi, że pomnik zaprojektowało dwóch żołnierzy medyków, a jego autor miał zgłosić się do wojska na ochotnika. W jednej z gazet podano, że projektant nie był artystą, lecz zwykłym człowiekiem – mieszkańcem Charlottenburga, który służył jako maszynista taboru wojskowego w szpitalu polowym.

Zakłada się, że pomnik mógł zostać wzniesiony jesienią 1914 roku lub wiosną roku następnego. Wiadomo na pewno, że stał już 12 maja 1915 roku, i nie sądzę, by został wybudowany w 1914 – gdyby tak było, zapewne pojawiłaby się na ten temat jakaś wzmianka w prasie. Prawdopodobnie powstał w drugiej połowie kwietnia lub na początku maja 1915 roku.

Pomnik został zniszczony przez Polaków w listopadzie 1918 roku. Wydaje się jednak, że jego pozostałości są nadal dobrze widoczne na niemieckim zdjęciu lotniczym Chorzel, wykonanym 18 czerwca 1919 roku.

Bilder aus Chorzelle (Rußland) – Marktplatz.

In der Mitte im Bau begriffen das Hindenburgdenkmal.

Zdjęcie z Chorzel (Rosja) - rynek.

W centrum pomnik Hindenburga w budowie.

Ze zbiorow M. Rawskiego.

Możliwe, że na tym zdjęciu uchwycono twórcę lub twórców pomnika.

Einweihung des Hindenburg-Denkmals in Chorszelle.

Uroczyste odsłonięcie pomnika Hindenburga w Chorzelach.

Verlag für allgemeines Wissen, Berlin W. 9.

To najciekawsza fotografia chorzelskiego pomnika.  W środku widzimy niemieckich żołnierzy, a po bokach — przedstawicieli żydowskiej społeczności Chorzel. Dwadzieścia cztery lata później niemieccy żołnierze nie będą już robić sobie takich zdjęć z Żydami.

Na początku XX wieku w Chorzelach mieszkało około 56% Żydów.

Ze zbiorow M. Rawskiego.

Rynek. 18 czerwca 1919 roku.