poniedziałek, 29 września 2014

Szczytno - pomnik 40-lecia PRL-u

          Jest taki pomnik w Szczytnie, obok którego wszyscy przechodzimy i w zasadzie go nie zauważamy. Można powiedzieć, że jest zapomniany. Nikt pod nim kwiatów nie składa. Pomnik upamiętnia nie tylko czterdziestą rocznicę PRL-u ale również inne, najważniejsze dla "polskiego" Szczytna wydarzenia. Początek polskiego osadnictwa na Bartnej Stronie. Grunwald - 1410 r. Włączenie Prus Książęcych do Polski - 1525 r. Mazurski Związek Ludowy - 1912 r. Plebiscyt z 1920 r. PKWN - 1944."Wyzwolenie" Szczytna przez Armię Czerwoną w 1945 r. W kamiennej księdze sąsiadują ze sobą nazwiska działaczy mazurskich i ich potencjalnych prześladowców, zabitych  w okresie powojennym milicjantów. 
         Pomnik powstał w 1984 r. Czynem społecznym zbudowały go szczycieńskie zakłady. Nie jest to jakieś wyjątkowe dzieło artystyczne. Na pewno jednak, pomimo charakterystycznego dla epoki stylu, jest na o wiele wyższym poziomie niż szczycieński pomnik Orła Białego. Problemem jest natomiast wydźwięk propagandowy pomnika i przekłamania z nim związane. 




niedziela, 28 września 2014

Młyński Staw - Czerwony Mostek

Osmel (Młyńsko) Ortelsburgsche Haus Muhle
 Niecały kilometr od Szczytna, przy drodze na Olszyny, nad rzeczką Wałpuszą, znajduje się staw zwany nieoficjalnie Czerwonym Mostkiem.
Teren ten zagospodarowany został już przez Krzyżaków. Pod koniec średniowiecza  znajdował się tam młyn Osmel. W 1619 roku młyn na prawie chełmińskim nabyli mieszkańcy Szczytna. Na mapach z początku XX wieku widać, że rozlewisko znajdowało się od strony jeziora, po drugiej stronie drogi.
W okresie międzywojennym wykopano istniejący do dzisiejszego dnia staw i zbudowano jaz. Pod koniec wojny teren przylegający do rzeki i stawy został od strony Szczytna umocniony. W jego pobliżu wniesiono sieć mniejszych i większych bunkrów połączonych okopami. Przy moście usytuowano zaporę. W pobliżu ciągnie się głęboki rów przeciwczołgowy.
Przy Czerwonym Mostku od strony Płozów, przechodzi linia kolejowa a w pobliżu znajduje się most kolejowy.
            W okresie powojenny, w związku z zanieczyszczeniem szczycieńskich jezior Czerwony Mostek pełnił rolę kąpieliska miejskiego. Był systematycznie czyszczony i wysypywany piaskiem. Obecnie cała tafla stawu jest zarośnięta.



Resztki przedwojennego jazu, który spiętrzał wodę dla stawu.

Widok z mostu w stronę jeziora. Obszar dawnego, młyńskiego rozlewiska.

Resztki zapory mostowej.

Fragment ciągnących się w pobliżu Wałpuszy okopów. 

              Kilkanaście lat temu Robert Arbatowski opublikował w Kurku Mazurskim artykuł w którym twierdził, że na terenie Czerwonego Mostka i lotniska w Szymanach Niemcy przetrzymywali Wunder Waffe. Był to primaaprilisowy żart. Wielu czytelników jednak tego nie spostrzegło i do dzisiaj zdarzają się osoby, które twierdzą, że Niemcy trzymali tam swoją rakiety. 

środa, 17 września 2014

Cmentarz ewangelicki w Szczytnie

Cmentarz ewangelicki i kwatera z I wojny światowej.
Po ostatnich pracach porządkowych na kwaterze pierwszowojennej na powierzchnię wydobyto trochę resztek żeliwnych krzyży z mogił żołnierskich. Powinno się je zabezpieczyć. Teraz leżą luzem na grobach.  Jeśli się ich stamtąd nie zabierze, to tylko kwestia czasu jak znikną.