22 sierpnia 1914 roku Rosjanie wkroczyli do Szczytna

22 sierpnia 1914 roku, około południa, do linii blokhauzów w Młyńsku pod Szczytnem dotarły oddziały VI Korpusu gen. Błagowieszczeńskiego, na czele których znajdowała się 16. Dywizja Piechoty. Na przedzie maszerował 62. Suzdalski Pułk Piechoty. Około południa natknął się on pod Szczytnem na niemieckie umocnienia — linię blokhauzów, które były już opuszczone. Rosjanie, nie będąc pewni, co ich w tym miejscu czeka, zatrzymali się na kilka godzin. Jeszcze tego samego wieczoru dotarli jednak do niebronionego Szczytna. Następnie pomaszerowali dalej, w kierunku Biskupca. Po stoczeniu przegranej bitwy rozpoczęli odwrót, w trakcie którego podpalili, a następnie ostrzelali z artylerii Szczytno, w wyniku czego miasto zostało w znacznym stopniu zniszczone.

Licznyj znak suzdalskiego pułku.

Jeden z podszczycieńskich blokhauzów.

Zdjęcie ze zbiorów M. Rawskiego.

Niemieccy żołnierze opuścili Szczytno w nocy z 20 na 21 sierpnia. Tylko na linii blokhauzów w Młyńsku pozostał batalion landwehry z Olsztyna. Miał on jednak rozkaz utrzymać umocnienia jedynie do godziny 12. Wojsku zakazano informować ludność o sytuacji. W zasadzie ludzie niemal do końca wierzyli, że są bezpieczni, i nie byli przygotowani na nadejście Rosjan. Wraz z wycofaniem się wojska rozpoczęła się ucieczka mieszkańców Szczytna. Pociągiem, który odjechał 21 sierpnia o godzinie 13, ewakuował się wraz z żoną starosta von Rönne. Burmistrz May, poinformowany o zamiarze opuszczenia miasta przez starostę, powiedział: „Pozwólcie tchórzowi odjechać”. Pospieszne opuszczenie powiatu przez starostę było zapewne powodem jego zastąpienia (od 1 listopada 1914 r.) przez Wiktora von Posera.

Wieczorem burmistrz zażądał od urzędników pozostania w mieście. Nadal wierzono, że linia blokhauzów gwarantuje Szczytnu bezpieczeństwo. Jednak jeszcze tego samego wieczoru landwehra opuściła linię umocnień i Szczytno pozostało bez jakiejkolwiek obrony. Burmistrz May wsiadł do bydlęcego wagonu i ostatnim pociągiem opuścił miasto. Pociąg z uciekinierami zatrzymał się w Dźwierzutach. Burmistrz noc spędził na słomie, jednak wypoczynek był niemożliwy — opuszczona gospoda dworcowa została splądrowana, a zewsząd dochodziły pijackie odgłosy.

W opuszczonym mieście, które przed wojną liczyło około 9 tysięcy mieszkańców, pozostało jedynie około 500 osób.

Zniszczone Szczytno.

22 sierpnia 1914 roku Paul von Hindenburg został mianowany dowódcą 8. Armii, która miała stawić czoła rosyjskiej 2. Armii (Armii Narew) wkraczającej od południa do Prus Wschodnich.

Paul von Hindenburg.