Pierwszy przemysłowy browar
założyli bracia Albert i Fryderyk Daum w Biskupcu w 1887 roku. Początki
obecności Daumów w Szczytnie wiążą się ze sprzedażą tu (co najmniej od 1888 r.)
wyprodukowanego w Biskupcu piwa bawarskiego, którym handlował F.H. Presting. W
latach dziewięćdziesiątych XIX wieku piwem z biskupieckiego browaru handlował w
Szczytnie Paul Daum. Dotychczas Paul nie był wymieniany w literaturze tematu i
wygląda na to, że jest to zapomniany członek tej słynnej browarniczej rodziny.
Za to często podawano, raczej niesłusznie, że w Szczytnie do 1898 roku dział
Albert Daum.
Browar na Bartnej Stronie
wzniesiony został w 1898 roku i nosił nazwę „Schlossbrauerei Ortelsburg” czyli
„Browar Zamkowy”. Oficjalne otwarcie browaru oraz rozpoczęcie produkcji miało
miejsce 25 lutego 1899 roku. Wówczas to Fryderyk Daum zaprosił gości na
zwiedzanie browaru oraz degustację piwa. Fryderyk Daum jako pierwszy zaczął
produkować w Szczytnie piwo jasne typu lager. W 1906 roku, po wyeliminowaniu konkurencji
na terenie powiatu szczycieńskiego, Fryderyk przeniósł się do Biskupca. Browar
w Szczytnie od września tego roku prowadził jego syn Walter, który znacząco go
rozwinął. Założył w okolicznych miastach przedstawicielstwa, dzięki którym stał
się dominującym dostawcą piwa na obszarze południowych Mazur. W 1925 roku
Walter Daum odkupił od Xawera Kullaka budynki browaru Allensteiner Brauhaus.
Otworzył w nich skład szczycieńskiego piwa Schlossbrauerei. W 1933 roku Walter
Daum wraz z bratem Wilhelmem z Malborka kupił olsztyński browar WBA. W ten oto
sposób Szczytno przejęło olsztyński rynek piwny.
W Pasymiu, który we
wcześniejszych wiekach tak mocno próbował ograniczyć produkcję piwa w
Szczytnie, browar Damów stał się monopolistą. Działało tu, przy obecnej ulicy
Tylniej, prowadzone dynamicznie przez nieznaną nam z imienia i nazwiska
kobietę, przedstawicielstwo szczycieńskiego browaru o nazwie „Masovia –
Brauerei W. Daum Passenheim”.
Pierwsza rozbudowa browaru maiła
miejsce w 1906 r. W 1911 r. wzniesiono
nową lodownię i stajnię. Do 1945 roku piwo rozwożono zaprzęgami końskimi. W
okresie międzywojennym na dalsze odległości rozwożono je samochodami firmowymi.
W pierwszym roku (1899) działalności browar wyprodukował 8000 hektolitrów piwa.
W 1914 roku produkcja wzrosła do 20 000 hektolitrów. W sierpniu 1914 roku
szczycieński browar zniszczony został przez rosyjskich żołnierzy. Po wyparciu
Rosjan przystąpiono pod nadzorem architekta Augusta Wieganda do odbudowy,
dzięki której browar został unowocześniony. Oprócz budynków związanych z
produkcją, wzniesiono wówczas budynek mieszkalno-biurowy, w którym zamieszał mistrz
piwowarski R. Hoffman. W wieku 40 lat Hofmann zaczął pracować dla rodzinny
Daumów. Trzy i pół roku pracował w Biskupcu. Następnie przeniósł się do
Szczytna, gdzie nadzorował technologiczną stronę budowy browaru. W 1943 roku
przeszedł na emeryturę. Zmarł w wieku 90 lat, 30 grudnia 1960 roku. Jest on
uznawany za ojca sukcesu szczycieńskiego piwa.
W 1922 roku przystąpiono do budowy budynku mieszkalnego dla rodziny
Damów, nie przetrwał on jednak II wojny światowej.
Browary należące do Daumów
produkowały głównie piwo jasne typu Pilzner. Ich najbardziej rozpoznawalną
marką było szczycieńskie piwo „Edelhell”. Nie znaczy to jednak, że produkcja
browaru była nieróżnorodna. Wręcz odwrotnie, w browarach Daumów produkowano
rożne gatunki piwa, miedzy innymi portrety, koźlaki oraz piwo marcowe i
karmelowe z niewielka ilością alkoholu. W 1938 r. wyprodukowano tu 38 000
hektolitrów piwa a w 1944 r. produkcja wynosiła 78 000 hektolitrów.
Walter Daum był radnym miejskim
(co najmniej dwie kadencje przed i po 1914 roku), w 1910 roku został wybrany do
zarządu szczycieńskiego Związku Kombatantów zmarł w wieku 59 lat w Berlinie po długiej
chorobie w dniu 15 czerwca 1940 r. 6 dni po śmierci pożegnano go w kaplicy na
szczycieńskim cmentarzu ewangelickim. Jego spadkobiercą był syn Klaus, który 20
czerwca 1942 r., w wieku 30 lat, zginął (w stopniu feldfebela) na froncie
wschodnim. W lutym 1944 r. właścicielem szczycieńskiego browaru została spółka
Schlossbrauerei Ortelsburg Walter Daum, należąca do kobiet z rodu Daumów.
Uruchomiony w 1946 roku browar produkował piwo do 1999 roku.
