Pokazywanie postów oznaczonych etykietą młyn. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą młyn. Pokaż wszystkie posty

środa, 2 sierpnia 2017

Rumy

Rumy lokowano w 1557 roku jako wieś czynszową. Zasadźcą był Paweł Kozak z Mikosz, który otrzymał 10 włók sołeckich. W 1663 r. wieś została wydzierżawiona pułkownikowi Krzysztofowi Albrechtowi von Schönaich. W latach 1709-1711  Rumy dotknęła zaraza dżumy. Wolnizny powstałe na skutek zarazy obsadzone zostały asekurantami, którzy otrzymywali pustki i czasowe zwolnienie z podatków w zamian za późniejszy, wysoki czynsz. 
W 1849 r. Gottlieb Groß kupił w Rumach kawałek gruntu. Groß jest uważany za pierwszego baptystę na Mazurach. W 1857 r. odbył się w Rumach pierwszy na Mazurach chrzest baptystów. W 1861 r. założono tu pierwszą mazurską gminę baptystów. Rok później liczyła już ona około 200 wiernych. W 1864 r. wybudowano dom modlitewny, który przetrwał do naszych czasów, ale jest niestety mocno zeszpecony dobudówką i styropianem. Z Rum baptyści rozpoczęli rozprzestrzeniać się na całe Mazury. W 1865 r. prawie połowa mieszkańców wsi wyjechała do Rosji na Wołyń, a stamtąd w 1890 r. większość wyjechała do Ameryki Północnej. Baptyści w Rumach kontynuowali działalność pod kierownictwem Friedricha Kottkego. W 1867 r. gmina liczyła 377 wiernych, a dwa lata późnej około 500. W 1878 r. skupiała 1300 osób z 80 miejscowości. Z zakładanych przez gminę w Rumach stacji duszpasterskich narodziły się nowe gminy. Z czasem centralnym ośrodkiem baptystów na południowych Mazurach stało się Szczytno. Przed I wojną światową gmina w Szczytnie nosiła oficjalną nazwę: „Gmina Rumy z siedzibą w Szczytnie”.  Baptyści w Rumach od połowy XIX w. posiadali własny cmentarz
W 1840 r. wieś została podzielona na dwa sołectwa (Rumy A i Rumy B). W tej jednej z najdłuższych na Mazurach ulicówek zachowało się kilka ciekawych budynków mieszkalnych i gospodarczych, między innymi młyn i kuźnie. 
Właścicielami młynów przed wojną byli: Wilhelm Dörk i Poppek. Pierwszy młyn był napędzany silnikiem gazowym, drugi silnikiem spalinowym.  
W połowie XIX w. w 1855 r. dzierżawcą karczmy był Żyd Joseph Marulinsky. 
W 1937 r. odsłonięto pomnik mieszkańcom poległym w trakcie I wojny światowej.

Młyn

Kaplica baptystów

Kuźnia

W tym miejscu stał pomnik poświęcony mieszkańcom wsi poległym w trakcie I wojny światowej. 





Cmentarz ewangelicki znajdujący się w polach na południowy-zachód od środka wsi. 


Kwatera wojenna na cmentarzu ewangelickim, zlokalizowanym po wschodniej stronie drogi do Łupowa. Miejsce pochówku trzech cywilnych ofiar I wojny światowej. 

piątek, 30 grudnia 2016

Kuklanka (Opukelmühle)

Kuklanka / Opukiel to założony w 1753 r. przez M. Kamińskiego młyn wodny na Powałczyńską Strugą. W 1861 r. osiedle połączone zostało z Powałczynem. Przed wojna były tu cztery zabudowania, w tym gospoda, młyn i domy dwóch pracowników leśnych. Osada liczyła 16 mieszkańców. Właścicielem gospody był Fritz Bley. Po jego śmierci przejął ją syn, który po jakimś czasie sprzedał ją Thomarowi  - kupcowi ze Szczytna. Ten z kolei wydzierżawił gospodę Gustavowi Lipce a następnie Rueitzchowi. 
25 stycznia 1945 r. wojska rosyjskie zajęły pobliski Powałczyn. Natomiast w lasach wokół Powałczyna i w Opuklu broniła się do wieczora 562 dywizja grenadierów ludowych.  Obecnie osada nie istnieje. Zachował się tylko zniszczony cmentarz. Jeszcze kilka lat temu w pobliżu rzeczki leżały kamienie młyńskie.










Pozostałości młyńskiego stawu.





czwartek, 14 lipca 2016

Kuklanka (Opukelmühle) - Powałczyn - cmentarz

Kuklanka (Opukelmühle) - Powałczyn - cmentarz
Cmentarz położony w lesie, po prawej stronie drogi Marksoby - Babięta około 1 km na północ od Powałczyna. Powierzchnia ok. 7 a. Cmentarz ten istniał już w połowie XIX w. 

Kuklanka / Opukiel to założony w 1753 r. przez M. Kamińskiego młyn wodny na Powałczyńską Strugą. W 1861 r. osiedle połączone zostało z Powałczynem. Przed wojna były tu cztery zabudowania, w tym gospoda, młyn i domy dwóch pracowników leśnych. Osada liczyła 16 mieszkańców. Właścicielem gospody był Fritz Bley. Po jego śmierci przejął ją syn, który po jakimś czasie sprzedał ją Thomarowi  - kupcowi ze Szczytna. Ten z kolei wydzierżawił gospodę Gustavowi Lipce a następnie Rueitzchowi. 
Obecnie osada nie istnieje.









niedziela, 10 stycznia 2016

Bystrz - cmentarz

Bystrz to osada założona pod Spychowem nad Spychowską Strugą. W 1671 bartnik z Nawiad otrzymał tu nadanie 2 włók puszczy. W 1751 r.  Gottfried Brückner otrzymuje przywilej na prowadzenie młyna. W drugiej połowie XIX w. założono tu  tartak. 




niedziela, 3 stycznia 2016

Młyńsko - Hausmühle - cmentarz

Cmentarz w Młyńsku widoczny jest tylko na jednej, dziewiętnastowiecznej mapie. Myślałem, że nie został po nim żaden ślad. Byłem bardzo zdziwiony, gdy przechodząc kilkanaście metrów od krawędzi wykopu, zauważyłem ułożone w regularny kształt, ociosane kamienie. Ten jeden, częściowo zachowany grób jest pozostałością po małym, rodzinnym cmentarzyku. Znajduje się on 10 metrów na północny zachód od przylegającego do drogi wykopu.

Osmel (Młyńsko), Hausmühle
Około 1,5 kilometra od Szczytna, przy drodze na Olszyny, nad rzeczką Wałpuszą, znajduje się staw zwany nieoficjalnie Czerwonym Mostkiem.
Teren ten został zagospodarowany już przez Krzyżaków. Pod koniec średniowiecza znajdował się tam młyn Osmel. W 1619 roku młyn na prawie chełmińskim nabyli mieszkańcy Szczytna.
W 1825 r. wdowa Hautsch dała ogłoszenie, że wydzierżawi młyn na korzystnych warunkach. Młyn działał jeszcze na początku XX w. G. Leyding podaje, że funkcjonował do 1920 r. Być może jego zniknięcie ma związek z I wojną światową.
Na mapach z początku XIX i początku XX wieku widać, że główne rozlewisko znajdowało się od strony jeziora, po północnej stronie drogi. Mniejsza część rozlewiska z młynem znajdowała się po stronie południowej.
W okresie międzywojennym, w południowo-zachodniej części rozlewiska wykopano istniejący do dzisiejszego dnia staw, a na Wałpuszy zbudowano jaz.
Pod koniec wojny teren przylegający do rzeki i stawu został od strony Szczytna umocniony. W jego pobliżu wzniesiono sieć mniejszych i większych bunkrów połączonych okopami. Przy moście usytuowano zaporę. W pobliżu ciągnie się głęboki rów przeciwczołgowy.
Przy Czerwonym Mostku, od strony Płozów, przechodzi linia kolejowa, a w pobliżu znajduje się most kolejowy.
W okresie powojennym, w związku z zanieczyszczeniem szczycieńskich jezior, Czerwony Mostek pełnił rolę kąpieliska miejskiego. Był systematycznie czyszczony i wysypywany piaskiem. Obecnie cała tafla stawu jest zarośnięta.







Źródło mapy: http://www.amzpbig.com/maps/2492_Olschienen_Agronomische_1904.jpg

wtorek, 24 listopada 2015

Małszewo

Ta karczma z drugiej połowy XVIII wieku, to jeden z najcenniejszych zabytków powiatu szczycieńskiego. Gdy się jednak na nią patrzy, to ma się wrażenie, że to nowy budynek. Przypominam, że w skansenie w Olsztynku znajduje się replika tej karczmy. 

Karczma

Karczma i młyn

Młyn