Pokazywanie postów oznaczonych etykietą cmentarz wojenny. Pokaż wszystkie posty
Pokazywanie postów oznaczonych etykietą cmentarz wojenny. Pokaż wszystkie posty

czwartek, 8 maja 2025

Cmentarz żołnierzy radzieckich i rosyjskich oraz Dzień Zwycięstwa

Na tym cmentarzu jeszcze do końca lat 70. stał pomnik w kształcie obelisku z tablicą, na której widniał napis: NASZYM WYZWOLICIELOM SPOD JARZMA HITLEROWSKIEGO – ŻOŁNIERZOM NIEZWYCIĘŻONEJ ARMII CZERWONEJ …Nie wiadomo, jak brzmiała końcówka tego napisu. Rzuca się jednak w oczy, że na tablicy znajdował się błąd – zamiast „SPOD JARZMA” napisano „Z POD JARZMA”. Na szczycie pomnika znajdowała się pięcioramienna gwiazda. Być może to właśnie błąd w napisie był powodem jego rozebrania, choć bez wątpienia łatwiej i taniej byłoby zamówić nową tablicę. W latach 80. wzniesiono nowy, betonowy pomnik. Autorem jego projektu był Janusz Kompowski. W lewym górnym rogu pomnika umieszczono pięcioramienną gwiazdę. Według jednej z relacji została ona dodana do projektu z inicjatywy Leona Stawickiego, sekretarza propagandy KM PZPR.

Obecnie cmentarz ten jest zapomniany. Z wiadomych względów większości Polaków, w tym mieszkańcom Szczytna, żołnierze radzieccy kojarzą się negatywnie. Mimo to wciąż zdarza się, że ktoś zapala tu znicze lub zostawia kwiaty. Cmentarz jest systematycznie porządkowany przez służby miejskie. Trudno jednak oczekiwać, by w przyszłości ktoś zdecydował się na remont stojącego na nim i stopniowo niszczejącego pomnika. Zupełnie inaczej wyglądało to w czasach PRL-u, zwłaszcza 9 maja. Wówczas pojawiały się tu liczne delegacje urzędów, zakładów pracy, organizacji i szkół, na czele z przedstawicielami Wyższej Szkoły Milicji Obywatelskiej. Uroczystości te były na tyle ważne, że w latach 80. towarzyszyła im orkiestra, a przywożono również sprzęt nagłaśniający. Zanim delegacje dotarły na cmentarz, o godzinie 12:00 na Placu Juranda odbywał się uroczysty apel, po którym przemarsz kierował się pod pomnik 30-lecia PRL. Tak to święto zostało opisane w latach 80. w jednej z kronik harcerskiej drużyny działającej w Szczytnie: „9 Maj – jest Dniem Zwycięstwa nad faszyzmem. Dzień ten zachował się głęboko w pamięci każdego Polaka. Przyniósł całemu światu wolność. Zaczęło się nowe życie. Dzięki naszym ojcom, dziadkom, którzy polegli, możemy żyć w wolnym kraju, bez strachu o jutro. Każdy pamięta ten historyczny dzień i uroczyście go obchodzi. My złożyliśmy hołd wszystkim poległym minutą ciszy o godz. 12:00 oraz uroczystym capstrzykiem na Placu Juranda. Złożyliśmy też wiązanki kwiatów pod pomnikami żołnierzy polskich i radzieckich.”

Po 1989 roku Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności wciąż pozostawało w polskim kalendarzu, choć sposób jego obchodzenia znacząco się zmienił. W 2015 roku, z okazji 70. rocznicy zakończenia II wojny światowej, Sejm przeniósł obchody na 8 maja i zmienił nazwę święta na Narodowy Dzień Zwycięstwa.

Rok 1979. Fot. Andrzej Rzepecki.

Ze zbiorów Zbigniewa Gołdy. 

Ze zbiorów Zbigniewa Gołdy. 

Ze zbiorów Zbigniewa Gołdy. 

sobota, 12 kwietnia 2025

Ortskommandantur Willenberg

Ta stosunkowo popularna pocztówka przedstawia cmentarz wojenny w Wielbarku. Jednak, jak często powtarzam, stare kartki pocztowe to nie tylko obrazki – to także ich nakładcy, wydawcy, korespondencja oraz rozmaite pieczątki. Na tym konkretnym egzemplarzu znajduje się rzadka pieczątka wielbarskiej komendantury (Ortskommandantur Willenberg).

W czasie wojny miastami rządzili komendanci wojenni. Komendantury były jednostkami wojsk administracyjnych odpowiedzialnymi za zarządzanie daną miejscowością lub regionem. Do ich zadań należały m.in. zakwaterowanie wojsk, utrzymanie porządku publicznego oraz nadzór nad ludnością cywilną.

Pocztówka ze zbiorów M. Rawskiego. 

Willenberg, Ostpr. Ruhestätte unserer gefallenen Helden.

Verlag Wilhelm Priess, Willenberg Ostpr. 
Obieg: Wilenbeg 09.06.1916.

Willenberg 9/6.16
Liebe Mutter!
Von Herzen wünsche ich Dir recht frohe Pfingsten. Heute haben wir schönes Wetter.
Herzl. Grüße, Louis.

Wielbark, 9 czerwca 1916 r.
Kochana Mamo!
Z całego serca życzę Ci radosnych Zielonych Świątek. Dziś mamy piękną pogodę.
Serdeczne pozdrowienia, Louis

Ortskommandantur Willenberg 

wtorek, 8 kwietnia 2025

Jeszcze raz o drogowskazie z Talus

Pojawiły się wątpliwości, czy zaprezentowane przeze mnie zdjęcie, przedstawiające drewniany drogowskaz, zostało wykonane w Talusyach oraz czy ten drogowskaz rzeczywiście wskazywał drogę na cmentarz wojenny w tej wsi. Na stronie Instytutu Herdera znajduje się osiem zdjęć (negatywów) z tym drogowskazem, wszystkie podpisane jako: „Wegweiser zum Tannenberg-Denkmal bei Hohenstein” (czyli „Drogowskaz do Pomnika Tannenberskiego pod Olsztynkiem”). Wszystko jednak wskazuje na to, że jest to błędny opis. Pomnik tannenberski był jednym z najczęściej fotografowanych obiektów swoich czasów. Trudno sobie wyobrazić, by związany z nim tak charakterystyczny element, jak ten drewniany drogowskaz, nie był udokumentowany w większej liczbie zdjęć. Co więcej, dziwne byłoby, gdyby na drogowskazie nie znalazła się nazwa „Tannenberg-Denkmal”. Tymczasem widnieje tam tylko napis: „Zum Kreisehrenmal”, czyli „Do powiatowego pomnika/miejsca pamięci” – bez wzmianki o pomniku tannenberskim czy nawet słowa „cmentarz”. 
Za tym, że zdjęcie zostało wykonane właśnie w Talusach, przemawia kilka argumentów: 
- oryginalny, wykonany w epoce podpis fotografii, wskazujący na Talusy, 
- obecność herbu Ełku (przedstawiającego Janusa – rzymskiego boga o dwóch twarzach) na pomniku widocznym na zdjęciu; herb ten, choć słabo, można też dostrzec na jednym z negatywów opublikowanych przez Instytut Herdera, 
- zgodność widoku z awersu fotografii z dzisiejszym krajobrazem w Talusach – zarówno układ skrzyżowania. 
Na jednym ze zdjęć, za pomnikiem widoczny jest porośnięty drzewami pagórek – dziś wygląda on bardzo podobnie. To właśnie tam, na jego szczycie, znajduje się cmentarz, do którego drogę wskazywał ten historyczny drogowskaz.

Wegweiser zum Kreisehrenmal - Talussen, 15.06.1941. 

poniedziałek, 7 kwietnia 2025

Talusy - drewniany drogowskaz

Talusy (powiat ełcki) - drewniany drogowskaz wskazujący drogę na cmentarz wojenny.

Wegweiser zum Kreisehrenmal - Talussen, 15.06.1941. 

Cmentarz wojeny w Talusach. 
Pochowano tu  78 żołnierzy armii niemieckiej i 278 żołnierzy armii rosyjskiej.

poniedziałek, 24 lutego 2025

E. Wilke, Willenberg

Zapewne w 1915 roku ukazała się w Wielbarku nakładem E. Wilke pocztówka z widokiem znajdującego się w obrębie miasta cmentarza bohaterów, o którym więcej napiszę innym razem. Niestety na temat jej nakładcy brakuje jakichkolwiek informacji. Jego działalność musiał być epizodyczna. W roku 1915 w Wielbarku przebywały duże ilości wojska i istniał olbrzymi popyt na karki pocztowe. W kolejnych latach wojny popyt na pocztówki spadł drastycznie i nowych już nie zamawiano. 


Heldenfriedhof - Willenberg O.-Pr.  Verlag E. Wilke, Willenberg O.-Pr. Obieg 17.02.1917 rok. 

środa, 12 lipca 2017

Olsztynek - cmentarz wojenny

Pobitewny cmentarz położony w lesie w pobliżu leśniczówki Jagiełłek. Miejsce spoczynku 37 żołnierzy armii niemieckiej i 307 żołnierzy armii rosyjskiej, poległych w dniach 28 i 29 sierpnia 1914 r. Cmentarz odnowiono w 2000 r.







poniedziałek, 10 lipca 2017

Waplewo

Waplewo założone zostało przez Prusa Wapla.  W latach trzydziestych lub czterdziestych XIV w. Wapel wraz z bratem Nadrowe otrzymał w okolicach Olsztynka dobra liczące 120 łanów (Waplewo 80 i Nadrowo 40). W XV-XVI w. Waplewo należało do Golińskich i Szymanowskich. W 1579 r. obszar wsi wynosił 80 włók. Gospodarowało na nim 21 chłopów. W XVII w. Waplewo należało do rodziny Finckensteinów.
Kościół katolicki istniał tu przed 1525 r. W 1870 r, grożący zawaleniem drewniany kościół rozebrano i w latach 1870-1872 wzniesiono nową świątynię.





"Hiller Brücke". Nieistniejący już most na rzece Marózce to centralne miejsce w toczonej 28 sierpnia 1914 r. przez wojska niemieckie i rosyjskie bitwie. Pod Waplewem to Niemcy ponieśli klęskę. Jeden z obowiązkowych punktów w trakcie wycieczek śladami bitwy pod Tannenbergiem.


Cmentarz wojenny. Pochowano tu 433 niemieckich i 205 rosyjskich żołnierzy, którzy polegli 28 sierpnia 1914 r. w przegranej przez Niemców bitwie toczącej się pomiędzy Waplewem a jeziorem Mielno. Cmentarz oficjalnie otwarto 21 września 1919 r. 















Jeden z dwóch nagrobków z danymi poległych żołnierzy na tym cmentarzu znajduje się na grobie Maxa Junga, asystenta pocztowego ze Spychowa.





niedziela, 9 lipca 2017

Frąknowo - cmentarz wojenny

Frąknowo, powiat nidzicki. Pobitewny cmentarz wojenny składający się dwóch mogił w kształcie kopców.  
Miejsce spoczynku 83 żołnierzy arami rosyjskiej. 
"83 TAPFERE RUSSEN  FIELEN IN DER TANNENBERGSCHLACHT IM GEFECHT BEI FRANKENAU  AM 24-26 AUG. 1914".