Dzięki digitalizacji i przechowywaniu skanów zdjęć oraz pocztówek zarówno z własnych zbiorów, jak i kolekcji Mieczysława Rawskiego w galeriach Google, zyskałem możliwość szybkiego porównywania dużej liczby materiałów wizualnych i korespondencyjnych. Pozwoliło mi to na dokonanie obserwacji, które w innym przypadku mogłyby pozostać niezauważone.
W ostatnich dniach opublikowałem pocztówkę z wizerunkiem Paula von Hindenburga, wysłaną z Chorzel 14 grudnia 1916 roku. Okazało się, że w zbiorach M. Rawskiego znajduje się inna fotografia wysłana jako pocztówka przez tę samą osobę – datowana na 2 lutego 1918 roku. Na obu egzemplarzach widnieje stempel: Brief-Stempel Bürgermeisteramt Chorzele, Kr. Praschnitz (tłum. „Stempel listowy Urzędu Burmistrza w Chorzelach, powiat Przasnysz”). Z treści korespondencji wynika, że nadawca – najprawdopodobniej oficer służący w administracji wojskowej w Chorzelach – był autorem fotografii. Istnieje prawdopodobieństwo, że znajduje się on również na zdjęciu, być może jako oficer widoczny z rękami złożonymi z przodu.
Miejsce wykonania fotografii pozostaje nieznane, jednak wiele wskazuje na to, że nie powstała ona w samych Chorzelach. W tle, za grupą oficerów, na drzwiach widoczne są arkusze papieru z napisem: Kaiserlich Deutsches Bezirksamt Chorzele, a poniżej wymienione są miejscowości, m.in. Janowo i Zaręby – będące prawdopodobnie częścią obszaru podległego temu urzędowi.
Na podstawie analizy architektonicznej (m.in. układu i typu okien) przypuszczam, że zdjęcie mogło zostać wykonane w Olszewce – miejscowości, w której znajdował się budynek znany z innych fotografii, posiadający identyczne cechy konstrukcyjne jak te widoczne na omawianym ujęciu.
Warto byłoby przyjrzeć się innym egzemplarzom pocztówek z Chorzel i okolic. Sporo informacji można by było uzyskać z znajdującej się na nich korespondencji. Równie istotna jest analiza różnych wydań poszczególnych pocztówek. Jak niedługo wykażę, w przypadku Chorzel można ona prowadzić do bardzo ciekawych wniosków. W kolekcjonowaniu pocztówek nie chodzi tylko o obrazki. Pocztówki to ciekawe i do tej pory tylko w niewielkim stopniu przez historyków wykorzystywane źródło. By je w pełni wykorzystać, konieczny jest dostęp do dużej ilości materiału, w tym również pocztówek z takimi samymi widokami. Można powiedzieć, że tego typu przedmioty — jak pocztówki, listy, zdjęcia i inne pamiątki — są niczym puzzle, w których brakuje większości elementów, a mimo to pozwalają odsłonić wiele fragmentów lokalnej historii.
Kaiserlich Deutsches Bezirksamt Chorzele / Cesarski Niemiecki Urząd Rejonowy Chorzele
Chorzele, 2 lutego 1918 roku.
Rewers
pocztówki z wizerunkiem Paula von Hindenburga
wypisanej 14 grudnia 1916 roku w Chorzelach.
Olszewka. Niemiecki punkt łączności. Na fotografii tej widać takie same okna, jak na tej powyżej omawianej. Zdjęcie ze zbiorów M. Rawskiego.
.jpg)
