31 maja 1383 roku lokowano Orzyny

Orzyny, a właściwie Arwiny, lokowano 31 maja 1383 roku. Należały one do klucza dóbr rańskich. W 1468 roku majątek był własnością braci Kuechmeister i pozostał w rękach tej rodziny do drugiej połowy XVIII wieku. W 1539 roku areał wsi wynosił 60 włók i znajdowały się tu 43 gospodarstwa domowe. Mieszkało tu 12 chłopów i 13 zagrodników. W Orzynach jeszcze w średniowieczu funkcjonowała karczma. W 1539 roku miejscowy karczmarz zgłosił do opodatkowania 158 beczek piwa, które najprawdopodobniej sprowadził z Pasymia. W połowie XIX wieku w Orzynach szynkarzem był Żyd Michelson. Pod koniec XVIII wieku wyodrębnił się tu samodzielny majątek, który należał między innymi do rodzin von Rosenberg i von Lenski, Freiherr von Palsky Spengafken. Na przełomie XIX i XX wieku majątek w Orzynach należał do barona von Paleske, a następnie do rodziny von Mirbach z Sorkwit. Jego powierzchnia wynosiła wówczas 1001 ha. Oprócz pałacu w jego skład wchodziły trzy folwarki (założony 23 grudnia 1841 roku Annaberg oraz założone 9 maja 1853 roku Antonienhof i Hermannshof). W 1912 roku majątek kupił Fritz Wilke ze Słupska, po którym w 1917 roku odziedziczył go Rudolf Wilke. Zachowany do dnia dzisiejszego pałac pochodzi z lat dwudziestych XX wieku. W 1927 roku majątek został rozparcelowany. Na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych w pałacu mieścił się żeński obóz Służby Pracy Rzeszy (RADwJ-Abteilung 17/11 Erben). Przed I wojną światową do majątku należał młyn i gorzelnia. W 1939 roku Orzyny liczyły 604 mieszkańców.

Szkoła w Orzynach powstała dosyć późno, ponieważ właściciele majątku, którzy na stałe mieszkali gdzie indziej, unikali jej założenia, co wiązałoby się z ponoszeniem kosztów jej utrzymania. W 1827 roku do szkoły będącej pod patronatem szlacheckim chodziło 43 uczniów.

Gruss aus Erben. 

Photogr. und Verlag von P. Rosteck, Loetzen.

Pocztówka ze zbiorów M. Rawskiego.

Erben. Schule, Gasthaus Helmuth Schipper, Teilansichy. 

Verlag: Karl Baermann, Photogr., Ortelsburg.

Obieg: Ortelsburg 10.11.34.

Dziewczyny ze Służby Pracy Rzeszy (RAD) przed szkołą w Orżynach. 

RAD w Orzynach

Na przełomie lat trzydziestych i czterdziestych w pałacu w Orzynach mieścił się żeński obóz Służby Pracy Rzeszy (RADwJ-Abteilung 17/11 Erben). Służące w nim dziewczyny nosiły proste niebieskie suknie przystrojone białymi fartuszkami. Ze zdjęć wynika, że pracowały na roli i w ogrodzie, a dwie zatrudniono w pobliskiej szkole. Bez wątpienia były one w trakcie swojej służby indoktrynowane ideologią narodowosocjalistyczną. Na jednym ze zdjęć widzimy je w Sędrowie, stojące przed starą, krytą strzechą mazurską chałupą w towarzystwie szczycieńskiego starosty Wiktora von Posera, który zapewne opowiadał im w nazistowskim duchu o historii i specyfice regionu. W 1939 roku na czele obozu stała Hilde Schibert.

Pałac w Orzynach, w którym mieściła się siedziba RAD-u.

Wydawanie umundurowania, Orzyny, kwiecień 1939 roku.

Przed pałacem w Orzynach. 1 maja 1939 roku. 

W drodze do pracy.

                  Szkoła w Orzynach                                            Orzyny, 2 lipca 1939 roku. 

Na majątku modelowym Steinberg. Chodzi o osiedle „kochówek” w Orzynach.

Łańcuch wiader z wodą do podlewania ogrodu. Jezioro Arwiny. 

1 maja 1939 roku. 

Relaksujące godziny w lesie nad jeziorem Łęsk.

Szpaler na Zjeździe Partyjnym w Szczytnie.

Mazurski dom wiejski [w Sędrowie]. Wycieczka po pograniczu z landratem Poserem.

Orzyny - kamienne drogowskazy

Przed zimą pokazałem jeden z kamiennych drogowskazów wskazujących drogę do Orzyn oraz prawdopodobnie wyznaczający granicę dóbr należących do właścicieli Jabłonki. Wczoraj wybrałem się odnaleźć kolejny drogowskaz. Poszukiwania w lesie nic nie dały, drogowskaz zniknął. Po zasięgnięciu języka okazało się, że ten do tej pory lezący kamień został zabrany do wsi w celu zabezpieczania go przed kradzieżą. Dodam, że pierwotnie znajdował się on pomiędzy Jabłonką a Orzynami. Mieszkańcy Orzyn pamiętają, że tych kamieni było więcej niż 2. 

Orzyny - kamienny drogowskaz