Podwójne, karmelowe piwo z Waldschlösschen Brauerei Allenstein

Browar Leśny Zameczek (Waldschlösschen Brauerei Allenstein) Bracia Daum sp. z o.o. Podwójne, karmelowe piwo. 

Dany wzór etykiety zachował się czasem tylko w jednym, mocno uszkodzonym egzemplarzu. Chociaż kto wie, czy gdzieś w jakimś zbiorze ta etykieta nie przetrwała w znacznie lepszym stanie.

Jak piwo z browaru Daumów trafiło do Szczytna

Początki obecności rodziny Daum w Szczytnie wiążą się ze sprzedażą produkowanego w Biskupcu piwa bawarskiego, którego dystrybucję rozpoczęto 15 stycznia 1887 roku. Piwo to, dostępne zarówno w beczkach, jak i butelkach, sprzedawał kolonialnego F. H. Presting.

F. H. Presting, kupiec kolonialny, rozpoczął działalność gospodarczą w Szczytnie prawdopodobnie w 1887 roku. Prowadził handel nie tylko piwem, ale również winem i zbożem.

Sprzedaż naszego uznanego piwa bawarskiego powierzyliśmy w Szczytnie panu F. H. Prestingowi. Cena za Achtel (⅛ beczki) – 3,50 marki, Cena za butelkę – 10 fenigów.

Bracia Daum, Biskupiec.

Ortelsburger Kreisblatt, 1887 r. 

Bawarskie piwo Dauma jasne i ciemne (Münchener Bräu) poleca F. H. Presting.

Ortelsburger, Kreisblatt, 1887 r.

Znane piwo bawarskie Dauma jest ponownie dostępne w dobrej jakości u F. H. Prestinga.

Ortelsburgr Kreisblatt, 1888 r.

Wino lecznicze – Medicinal Ungar-Wein od Sam. Steina z Modoru (Węgry), chemicznie przebadane i uznane przez autorytety medyczne za sprawdzony środek wzmacniający. Cena: od 1,50 marki za butelkę, przy zakupie 5 butelek – taniej. Poleca F. H. Presting, Szczytno.

Ortelsburger Kreisblatt, 1887 r.

Rodzynki, migdały prażone, daktyle, figi, orzechy brazylijskie, orzechy lamberta, orzechy włoskie, pieczone jabłka, pieczone gruszki, śliwki tureckie i serbskie, kreda wiśniowa, powidła śliwkowe, konserwy mięsne i warzywne, rosyjski i niemiecki groszek cukrowy, obrany groszek victoria, musztarda, świece stearynowe w różnych opakowaniach, świece bożonarodzeniowe, wytrawne i słodkie wina węgierskie, różne wina reńskie, wyselekcjonowane czerwone wina, białe i czerwone wina z Nierstein, wyborne koniaki i rumy, wykwintne likiery, sok malinowy, sok wiśniowy w cukrze, czekolady firmy Schögel, herbaty z Królewca (Königsberg Tea Company), różne cygara i tytoń poleca w korzystnych cenach F. H. Presting.

Ortelsburger Kreisblatt, 1887 r. 

Poszukuję przedmiotów związanych z browarami, hurtowniami, sklepami. gospodami, aptekami i rozlewniami z powiatu szczycieńskiego oraz dawnych Prus Wschodnich. Interesują mnie: butelki, porcelanki, podstawki, etykiety, kapsle, skrzynki, beczki, reklamy, szyldy i inne. Szczególnie interesują mnie butelki i porcelanki znalezione na terenie powiatu szczycieńskiego. Być może ktoś trafił w Szczytnie na wczesne butelki z Biskupca. Nie wykluczam również tego, że szczycieńskie „przedstawicielstwa” (było jeszcze jedno, ważniejsze od tego tu opisanego) posiadały własne firmowe butelki. Kontakt: witoldo125@tlen.pl, lub poprzez Facebooka - Witold Olbryś. 

Piwo pszeniczne z browaru Waldschlösschen Allenstein

WEISSBIER

Obergäriges Vollbier

unter Zuckerverwendung hergestellt

WALDSCHLÖSSCHEN-BRAUEREI

BRÜDER DAUM G.M.B.H., ALLENSTEIN

Piwo pszeniczne

Piwo pełne górnej fermentacji

Wyprodukowane z użyciem cukru

Browar "Waldschlösschen"

Bracia Daum, Sp. z o.o., Allenstein

28 stycznia 1888 roku bracia Daum z Biskupca rozpoczynają działalność w Pasymiu

W latach osiemdziesiątych XIX wieku założony w 1840 roku pasymski browar próbował jeszcze konkurować z browarami ze Szczytna o lokalny rynek piwny. Co najmniej od 1853 roku prowadził go Otto Schnetka, który produkował również spirytus. Następcą Schnetki był od 1887 do 1892 roku, F. Plikat. W 1888 roku bracia Daum z Biskupca zamieścili w szczycieńskim tygodniku urzędowym ogłoszenie, w którym informowali, że przekazali do browaru w Pasymiu (którego właścicielem był F. Plikat) dostawę piwa bawarskiego. Ogłoszenie to świadczy o tym, że już wówczas Daumowie współpracowali z pasymskim browarem lub nawet w jakimś stopniu go kontrolowali.

Od około 1905/1906 roku pasymski browar był już własnością Konrada Dauma, a w 1920 roku – Waltera Dauma. Po przejęciu browaru Daumowie zaprzestali warzenia w nim piwa. Zmieniono go w przedstawicielstwo szczycieńskiego browaru o nazwie „Masovia – Brauerei W. Daum Passenheim”. Przedstawicielstwo to było zlokalizowane przy obecnej ulicy Tylnej. W okresie międzywojennym prowadziła je nieznana nam z imienia i nazwiska kobieta.

Ortelsburger Kreisblatt -1888 r. 

Szanownej publiczności składam uprzejme ogłoszenie, że dzięki mojej 28-letniej wiedzy fachowej jestem w stanie wytwarzać dobre, zdrowe piwo, i to wyłącznie z wody, słodu i chmielu, bez jakichkolwiek dodatkowych substancji chemicznych. Od dziś będę sprzedawać piwo w następujących cenach: ½ beczki za 10,00 marek, ¼ beczki za 5,00 marek, ⅛ beczki za 2,50 marki, 1/8 za 1,40 marki. Jednocześnie uprzejmie proszę tych klientów, którzy zgodnie z księgą magazynową mają u mnie jeszcze zaległe beczki z oznaczeniem wypalonym stemplem W. Wrobel, Passenheim, nawet jeśli zostały one pobrane 3 lata temu, o ich zwrot, ponieważ są one moją własnością.

Z wyrazami szacunku,

F. Plikat, Pasym

Ortelsburger Kreisblatt -1887 r. 

Browar Zamkowy w Szczytnie

Pierwszy przemysłowy browar założyli bracia Albert i Fryderyk Daum w Biskupcu w 1887 roku. Początki obecności Daumów w Szczytnie wiążą się ze sprzedażą tu (co najmniej od 1888 r.) wyprodukowanego w Biskupcu piwa bawarskiego, którym handlował F.H. Presting. W latach dziewięćdziesiątych XIX wieku piwem z biskupieckiego browaru handlował w Szczytnie Paul Daum. Dotychczas Paul nie był wymieniany w literaturze tematu i wygląda na to, że jest to zapomniany członek tej słynnej browarniczej rodziny. Za to często podawano, raczej niesłusznie, że w Szczytnie do 1898 roku działał Albert Daum.

Browar na Bartnej Stronie wzniesiony został w 1898 roku i nosił nazwę „Schlossbrauerei Ortelsburg”, czyli „Browar Zamkowy”. Oficjalne otwarcie browaru oraz rozpoczęcie produkcji miało miejsce 25 lutego 1899 roku. Wówczas to Fryderyk Daum zaprosił gości na zwiedzanie browaru oraz degustację piwa. Fryderyk Daum jako pierwszy zaczął produkować w Szczytnie piwo jasne typu lager. W 1906 roku, po wyeliminowaniu konkurencji na terenie powiatu szczycieńskiego, Fryderyk przeniósł się do Biskupca. Browar w Szczytnie od września tego roku prowadził jego syn Walter, który znacząco go rozwinął. Założył w okolicznych miastach przedstawicielstwa, dzięki którym stał się dominującym dostawcą piwa na obszarze południowych Mazur. W 1925 roku Walter Daum odkupił od Xawera Kullaka budynki browaru Allensteiner Brauhaus. Otworzył w nich skład szczycieńskiego piwa Schlossbrauerei. W 1933 roku Walter Daum wraz z bratem Wilhelmem z Malborka kupił olsztyński browar WBA. W ten oto sposób Szczytno przejęło olsztyński rynek piwny.

W Pasymiu, który we wcześniejszych wiekach tak mocno próbował ograniczyć produkcję piwa w Szczytnie, browar Daumów stał się monopolistą. Działało tu, przy obecnej ulicy Tylniej, prowadzone dynamicznie przez nieznaną nam z imienia i nazwiska kobietę, przedstawicielstwo szczycieńskiego browaru o nazwie „Masovia – Brauerei W. Daum Passenheim”.

Pierwsza rozbudowa browaru miała miejsce w 1906 r. W 1911 r. wzniesiono nową lodownię i stajnię. Do 1945 roku piwo rozwożono zaprzęgami końskimi. W okresie międzywojennym na dalsze odległości rozwożono je samochodami firmowymi. W pierwszym roku (1899) działalności browar wyprodukował 8000 hektolitrów piwa. W 1914 roku produkcja wzrosła do 20 000 hektolitrów. W sierpniu 1914 roku szczycieński browar został zniszczony przez rosyjskich żołnierzy. Po wyparciu Rosjan przystąpiono pod nadzorem architekta Augusta Wieganda do odbudowy, dzięki której browar został unowocześniony. Oprócz budynków związanych z produkcją, wzniesiono wówczas budynek mieszkalno-biurowy, w którym zamieszkał mistrz piwowarski R. Hoffman. W wieku 40 lat Hofmann zaczął pracować dla rodziny Daumów. Trzy i pół roku pracował w Biskupcu. Następnie przeniósł się do Szczytna, gdzie nadzorował technologiczną stronę budowy browaru. W 1943 roku przeszedł na emeryturę. Zmarł w wieku 90 lat, 30 grudnia 1960 roku. Jest on uznawany za ojca sukcesu szczycieńskiego piwa. W 1922 roku przystąpiono do budowy budynku mieszkalnego dla rodziny Daumów, nie przetrwał on jednak II wojny światowej.

Browary należące do Daumów produkowały głównie piwo jasne typu Pilzner. Ich najbardziej rozpoznawalną marką było szczycieńskie piwo „Edelhell”. Nie znaczy to jednak, że produkcja browaru była nieróżnorodna. Wręcz odwrotnie, w browarach Daumów produkowano różne gatunki piwa, między innymi portery, koźlaki oraz piwo marcowe i karmelowe z niewielką ilością alkoholu. W 1938 r. wyprodukowano tu 38 000 hektolitrów piwa, a w 1944 r. produkcja wynosiła 78 000 hektolitrów.

Walter Daum był radnym miejskim (co najmniej dwie kadencje przed i po 1914 roku). W 1910 roku został wybrany do zarządu szczycieńskiego Związku Kombatantów. Zmarł w wieku 59 lat w Berlinie po długiej chorobie w dniu 15 czerwca 1940 r. 6 dni po śmierci pożegnano go w kaplicy na szczycieńskim cmentarzu ewangelickim. Jego spadkobiercą był syn Klaus, który 20 czerwca 1942 r., w wieku 30 lat, zginął (w stopniu feldfebela) na froncie wschodnim. W lutym 1944 r. właścicielem szczycieńskiego browaru została spółka Schlossbrauerei Ortelsburg Walter Daum, należąca do kobiet z rodu Daumów. Uruchomiony w 1946 roku browar produkował piwo do 1999 roku.