Molo w Szczytnie

Wiadomo, że molo to bardzo ważna sprawa, wszak jest ono najczęściej fotografowanym obiektem w mieście.

Nie wiem, w którym roku wzniesiono molo w Szczytnie, ale widać je już na pocztówce wydanej w okresie PRL-u. W latach 90 prasa pisała, że budując je, popełniono błędy. W trakcie zimy lód wypychał pomost z jego metalowych gniazd. Wraz z roztopami molo opadło, ale już nie w przewidziane do tego celu miejsce, co powodowało, że jego wysokość się obniżała i było okresowo zalewane przez wodę. W 1997 roku molo było zamknięte. Planowano jego remont, ale brakowało na ten cel pieniędzy. Udało się je wyremontować w 1998 roku, ale już po kilku latach ponownie było w złym stanie i chciano je wyremontować, co ostatecznie udało się przeprowadzić w 2019 roku. Wówczas zamontowano nową konstrukcję, ustawiono na nim ławki oraz zamontowano lampy.

Szczytno - pocztówka z PRL-u. Widok od strony Jeziora Długiego. Fot. A. Stelmach.

Fot. Andrzej Rzepecki. 

Rok 2014.

Rok 2015. 

Rok 2015.

Szczytno - pawilony

Wzniesione w Szczytnie przed 1960 rokiem pawilony przy Placu Juranda. W tle widoczna jest słynna, szczycieńska wieża ciśnień. 

Zdjęcie autorstwa Andrzeja Rzepeckiego.

Pod Pałami

„Pod Pałami” to nieoficjalna nazwa prowadzonej w Szczytnie przez „Konsumy” stołówki Komendy Powiatowej MO. Lokal był również dostępny dla niemundurowych. Warunki były tu, delikatnie mówiąc, nienajlepsze. Stołówką zarządzał dyrektor Łojek. O ile o różnych niedociągnięciach w szczycieńskich lokalach gastronomicznych w czasach PRL-u często pisała prasa, to „Pod Pałami” i kasyna nikt nie opisywał ani, zapewne, nie kontrolował. Serwowano tu między innymi najlepszą golonkę w mieście oraz tatara, flaki i wątróbkę. Zawsze dostępne było piwo. Czasem, oczywiście w trakcie pracy, wpadali tu na jednego urzędnicy z pobliskiego ratusza.

Może ktoś ma jakieś związane z tym miejscem wspomnienia?

Szczytno, ulica Kościuszki. rok 1864. Fot. Andrzej Rzepecki. 

Szczytno, „Pod Pałami”. Lata 80. XX w.

PZPR - NĘDZA i GŁÓD

Pomnik, który powstał z lenistwa

Pomnik 40-lecia PRL-u w Szczytnie powstał z inicjatywy Komitetu Miejskiego PZPR. Miejscowym działaczom nie chciało się z okazji licznych rocznic chodzić na położony za miastem cmentarz żołnierzy radzieckich. Ciężko było dźwigać tam sztandary. Podjęto więc decyzję o budowie pomnika w centrum miasta. O przygotowanie projektu zwrócono się do Eugeniusza Ozgi, który potraktował to jako okazję do zarobku. Za treści umieszczone na pomniku odpowiadali: I sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR w Szczytnie Krystyna Łabacka, Leon Stawicki i dr Edmund Pokojski. Do składek na budowę monumentu musiało przyłączyć się społeczeństwo, a zwłaszcza miejscowe zakłady. Część prac wykonano w „czynie społecznym”. Pomnik odsłonięto 20 lipca 1984 roku. Upamiętniał nie tylko czterdziestą rocznicę PRL-u, ale również inne, najważniejsze dla „polskiego” Szczytna wydarzenia, między innymi: początek polskiego osadnictwa w Bartnej Stronie, bitwę pod Grunwaldem (1410), włączenie Prus Książęcych do Polski (1525), powstanie Mazurskiego Związku Ludowego (1912), plebiscyt z 1920 roku, PKWN (1944) i „wyzwolenie” Szczytna przez Armię Czerwoną w 1945 roku. W kamiennej księdze sąsiadowały ze sobą nazwiska działaczy mazurskich i ich potencjalnych prześladowców – zabitych w okresie powojennym milicjantów.

W latach 90., gdy odzyskaliśmy pełną wolność, rozpoczęła się dyskusja nad tym pomnikiem. Początkowo przeważała opinia, że należy go przerobić, ostatecznie jednak zdecydowano się na jego rozebranie. Wiele osób sprzeciwiało się rozbiórce. Argument był zazwyczaj ten sam – że to historia. Warto jednak pamiętać, że za jego rozebraniem opowiadał się sam Eugeniusz Ozga, artysta, który go zaprojektował. Zresztą uważał on, że to nie jest pomnik, lecz rzeźba przestrzenna.

Tego rodzaju pomniki były symbolem sowieckiej dominacji nad Polską i w ordynarny sposób zakłamywały historię. Ważne jest też to, że pomnik stał przed jednym z najcenniejszych pod względem architektonicznym budynków w Szczytnie i nie pasował do tego miejsca. Mimo to odnoszę wrażenie, że lepiej komponował się z gmachem szkoły niż to, co obecnie znajduje się na jego miejscu. Moim zdaniem bardzo dobrze się stało, że podjęto decyzję o rozbiórce, do której doszło 20 marca 2018 roku. 

Odsłonięcie pomnika. 20 lipca 1984 roku. Fot.. Andrzej Rzepecki. 

Odsłonięcie pomnika. 20 lipca 1984 roku. 

2014 rok. 

2014 rok. 

2014 rok. 

2014 rok. 

2014 rok. 

Reklama Orbisu

PRL kojarzy nam się z szarością. W Szczytnie istniał jednak pewien kolorowy akcent, który starsi mieszkańcy pamiętają bardzo dobrze. Była to wymalowana na ścianie budynku kolorowa lokomotywa, reklama Orbisu.

W zasadzie ja też powinienem ją pamiętać, bo zapamiętałem, jak pod koniec lat 80., będąc z rodzicami i rodzeństwem na lodach (lody u Mączki), które kupowało się w budce stojącej pod tą właśnie ścianą. Widocznie jednak w tamtym czasie bardziej interesowały mnie lody niż jakaś reklama. 

Lokomotywa przetrwała prawie do końca lat 90. W lokalnej prasie znalazłem nawet poświęcony jej artykuł. Jego autor określił ją jako kiczowatą.

Poniżej zdjęcia reklamy autorstwa Andrzeja Rzepeckiego.

Rok 1983.