Pomnik 40-lecia PRL-u w Szczytnie powstał z inicjatywy Komitetu Miejskiego PZPR. Miejscowym działaczom nie chciało się z okazji licznych rocznic chodzić na położony za miastem cmentarz żołnierzy radzieckich. Ciężko było dźwigać tam sztandary. Podjęto więc decyzję o budowie pomnika w centrum miasta. O przygotowanie projektu zwrócono się do Eugeniusza Ozgi, który potraktował to jako okazję do zarobku. Za treści umieszczone na pomniku odpowiadali: I sekretarz Komitetu Powiatowego PZPR w Szczytnie Krystyna Łabacka, Leon Stawicki i dr Edmund Pokojski. Do składek na budowę monumentu musiało przyłączyć się społeczeństwo, a zwłaszcza miejscowe zakłady. Część prac wykonano w „czynie społecznym”. Pomnik odsłonięto 20 lipca 1984 roku. Upamiętniał nie tylko czterdziestą rocznicę PRL-u, ale również inne, najważniejsze dla „polskiego” Szczytna wydarzenia, między innymi: początek polskiego osadnictwa w Bartnej Stronie, bitwę pod Grunwaldem (1410), włączenie Prus Książęcych do Polski (1525), powstanie Mazurskiego Związku Ludowego (1912), plebiscyt z 1920 roku, PKWN (1944) i „wyzwolenie” Szczytna przez Armię Czerwoną w 1945 roku. W kamiennej księdze sąsiadowały ze sobą nazwiska działaczy mazurskich i ich potencjalnych prześladowców – zabitych w okresie powojennym milicjantów.
W latach 90., gdy odzyskaliśmy pełną wolność, rozpoczęła się dyskusja nad tym pomnikiem. Początkowo przeważała opinia, że należy go przerobić, ostatecznie jednak zdecydowano się na jego rozebranie. Wiele osób sprzeciwiało się rozbiórce. Argument był zazwyczaj ten sam – że to historia. Warto jednak pamiętać, że za jego rozebraniem opowiadał się sam Eugeniusz Ozga, artysta, który go zaprojektował. Zresztą uważał on, że to nie jest pomnik, lecz rzeźba przestrzenna.
Tego rodzaju pomniki były symbolem sowieckiej dominacji nad Polską i w ordynarny sposób zakłamywały historię. Ważne jest też to, że pomnik stał przed jednym z najcenniejszych pod względem architektonicznym budynków w Szczytnie i nie pasował do tego miejsca. Mimo to odnoszę wrażenie, że lepiej komponował się z gmachem szkoły niż to, co obecnie znajduje się na jego miejscu. Moim zdaniem bardzo dobrze się stało, że podjęto decyzję o rozbiórce, do której doszło 20 marca 2018 roku.
Odsłonięcie pomnika. 20 lipca 1984 roku. Fot.. Andrzej Rzepecki.
Odsłonięcie pomnika. 20 lipca 1984 roku.
2014 rok.
2014 rok.
2014 rok.
2014 rok.
2014 rok.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz