Samuelem Gorfinkel

Przed laty znajomy znalazł w okolicach Wielbarka niewielki fragment pokrywki dzwonka rowerowego i postanowił go wyrzucić na złom. Pozwolił mi jednak go zabrać. Kawałek ten był tak mały, że nie można było odczytać całego, znajdującego się na nim nazwiska — jedynie zachowana końcówka „urg” oraz miejsce znalezienia sugerowały, że dzwonek pochodził ze Szczytna (Ortelsburg). Wkrótce udało się ustalić, że za końcówką nazwiska „rfinkiel” kryje się prawdopodobnie Gorfinkel. 

Z czasem do zbiorówMieczysława Rawskiego i moich zaczęły trafiać pamiątki związane z żydowskim kupcem Samuelem Gorfinkelem, który handlował w Szczytnie, między innymi rowerami.

Samuel Gorfinkel prowadził działalność w Szczytnie, przy Rynku (obecnie ul. Odrodzenia). Urodził się w 1868 roku w Żelaźnie, w powiecie ostródzkim. Jego żoną była urodzona 17 marca 1869 roku Henrietta z domu Feibel. Mieli jedną córkę — Ernę Ladendorff. Henrietta Gorfinkel zginęła w wieku 73 lat, 29 października 1942 roku, w getcie Theresienstadt, znajdującym się na terenie Protektoratu Czech i Moraw. 21 lutego 1943 roku, w tym samym miejscu, życie zakończył także jej mąż. Przed przeniesieniem się do Szczytna Samuel Gorfinkel mieszkał w Działdowie. Założony przez niego w 1894 roku sklep początkowo mieścił się pod adresem ul. Rynkowa 19, a w okresie międzywojennym — kolejno pod adresami Rynek 25 i Adolf Hitler Platz 37. Sklep oferował szeroki asortyment: wózki dla lalek, pralki, wyżymaczki, wanny, łyżwy, wyroby z żelaza, wapno oraz amunicję myśliwską. Gorfinkel handlował również rowerami firmy Brennabor (od 1898 roku). Po I wojnie światowej, aż do jej końca, był przewodniczącym zgromadzenia przedstawicieli gminy synagogalnej. Samuel Gorfinkel przebywał w Szczytnie jeszcze pod koniec 1938 roku. W kwietniu tego samego roku jego sklep prowadził już Heinrich Pikart.

Znam wiele ogłoszeń prasowych Samuela Gorfinkela dotyczących sprzedaży rowerów, jednak do tej pory nie widzialem całej pokrywki dzwonka rowerowego pochodzącego z jego sklepu. Co ciekawe, Szczytno obfituje w tego typu pamiątki związane z rowerami.

Ten kawałek pokrywki dzwonka rowerowego jest więc nie tylko pamiątką po dawnym handlu rowerami, ale również śladem nieistniejącego już świata żydowskich kupców działających w przedwojennym Szczytnie.

Korespondencja firmowa ze zbiorów M. Rawskiego.

Korespondencja firmowa ze zbiorów M. Rawskiego.