Jabłonka

Jabłonka istniała już przed 1411 r. Należała do rozległych dóbr rycerskich, początkowo wildenowskich z siedzibą w Dźwierzutach. W 1426 była już własnością Mikołaja Targowskiego i Jana Pilawskiego (prawdopodobnie szwagrów). W 1438 r. na 33 włókach założono tu wieś czynszową. Jej sołtysem był Jan Piekło. W 1496 r. pojawia się w Jabłonce Mikołaj Roch. Otrzymał nadanie 12 włók na prawie magdeburskim oraz wyższe i niższe sądownictwo. Potomkowie Mikołaja posiadali w XVII w. oprócz Jabłonki, majątki: Kulkę i Wałpusz wraz z jeziorem o tej samej nazwie. 

W 1716 r. dobra Jabłonecke przeszły w ręce F.W. Collreppa. W 1738 r. poprzez ożenek, przejął je Maciej Fabęcki. Na początku XIX w. Fabęccy pisali się już „von Fabeck”, a jeden z przedstawicieli rodziny był szczycieńskim landratem. Na przełomie XIX/XX w. dobra zostały powiększone o Targowo i Dąbrówkę, a ich właściciel - Gwidon (Gudio) von Fabeck - był największym właścicielem ziemskim w powiecie.  Do majątku należała też gorzelnia, mleczarnia, tartak, i fabryka cementu. W 1911 roku większość ziemi przejęło Towarzystwo Ziemskie z przeznaczeniem na parcelacje. Ostatnim właścicielem Jabłonki był baron von König. W 1925 roku majątek został ostatecznie rozparcelowany. W Jałonce utworzono 30 nowych gospodarstw.

W 1529 r., za czasów Krzysztofa Rocha, wzniesiono w Jabłonce kościół, będący filią parafii w Rańsku, a następnie w Targowie. Kościół został rozebrany w 1825 r.  Nową świątynię zaprojektował znany niemiecki architekt Karl Schinkel. Do budowy kościoła jednak nie doszło, a nabożeństwa odbywały się w szkole.

Źródło skanu: https://www.deutsche-digitale-bibliothek.de/item/52R35YP3AN2KGSPZTUZIUSI27LY2Y2PT

W 1644 r., w Jabłonce urodził się Krzysztof Hartknoch, wybitny uczony i historyk.

Źródło skanu: http://www.bibliotekacyfrowa.pl/dlibra/docmetadata?id=45249&from=publication

Szkoła w Jabłonce istniała już przed 1584 r. W 1730 r. funkcjonowała jako szkoła parafialna pod patronatem szlacheckim. W 1928 roku wzniesiono nowy istniejący do dzisiejszego dnia budynek szkolny.

Około połowy XIX w. wzniesiono w Jabłonce pałac. Architekt Johann Larass w 1865 r. zaprojektował park, którego resztki możemy jeszcze oglądać.

Źródło skanu: file:///C:/Users/U%C5%BCytkownik/Downloads/Nowy%20folder%20(2)/Jablonken.pdf

W pierwszych dniach stycznia 1945 r. pałac w Jabłonce stał się siedzibą generała Niedenfuhra, kwatermistrza niemieckiej Armii „Środek”. Niestety pałac spłonął jeszcze w tym samym roku. Zostały po nim jedynie fundamenty i piękna kuta brama. 

W 1909 roku do Jabłonki doprowadzono kolej. Zbudowany wtedy dworzec zachował się, ale jest w katastrofalnym stanie. Tory na tej linii zostały zebrane w 2014/2015 r. 

W 1927 r. w Jabłonce dzięki stowarzyszeniu kulturalnemu Mazury-Warmia i przy współpracy z instytucjami publicznymi został założony Uniwersytet Ludowy (Masurische Volkschochschule  / Grenzlandschule).

 

Poprzez wykształcenie i ukazanie atrakcyjności kultury niemieckiej chciano doprowadzić do ostatecznej asymilacji najmłodszego pokolenia Mazurów, mającego w sobie jeszcze resztki odrębnej kulturowej i etnicznej świadomości. Odbywały się tu: kursy rolnicze, szkolenia dla przywódców młodzieżowych oraz szkolenia na temat pracy ojczyźnianej. W 1936 r. władzę nad uniwersytetem przejęło kierownictwo z NSDAP. Zmieniono dyrektora, zwiększono nabór uczniów, rozszerzono zakres działalności, utworzono Mazurską Szkołę Tkactwa dla dziewcząt. Ostatecznie jednak szkoła została zlikwidowana. Władzom partyjnym nie podobało się odprawianie porannego nabożeństwa i modlitwa przy stole.

        

Biorąc pod uwagę istnienie tu Uniwersytetu Ludowego i cele jakie przed nim stawiano to nazwę wsi -  Jablonken zmieniono (na Wildenau) dosyć późno bo dopiero w 1938 r.

We wsi mieścił się także dom starców. 

Za wsią, po lewej stronie drogi do Olszewek znajduje się założony w XIX wieku cmentarz. Niestety jest on mocno zdewastowany. Znajduje się tam wspólny grób 3 młodych repatriantów, którzy zginęli wiosną 1945 r.  na skutek eksplozji miny pułapki. Groby tak związanej z historią powiatu rodziny rodziny Fabeck są mocno zniszczone ale zachowała się leżąca luzem tablica Ferdinanda von Fabeck.

Ferdinand von Fabeck 9.2.1787 – 11.3.1867

Wiadomo, że Ferdynand był pruskim oficerem i bratem generała Friedricha Wilhelma Benjamina Carla von Fabeck urodzonego w 1788 r. w Jabłonce i zmarłego w 1870 w Poczdamie. 

Źródło zdjęcia: https://de.wikipedia.org/wiki/Carl_von_Fabeck

Dzięki dostępnym w Internecie danym genealogicznym udało się ustalić kto spoczywał w podwójnym grobie z jedną, częściowo zachowaną tablicą.                                                                                                    

   

Gudio Richard Eberhard Wilhelm Karl August Ferdinand Fabeck. Urodzony w Jabłonce 16.10.1836, zmarł 05.06.1909 w Sopocie. Właściciel Jabłonki. Obok być może spoczywała jego żona - Hedwig Dorothea Amalie baronowa von Funck (06.04.1841-15.09.1912). Tablica nie zachowała się. Nie mieli dzieci.

Element grobowca rodziny Fabeck. Biorąc pod uwagę to, że byli to najwięksi właściciele ziemscy w powiecie to i grobowiec musiał być okazały.